بهترین دما برای موتور 8 الی 82 درجه سانتیگراد است و اینجاست که رادیاتور کمک میکند، دمای موتور در این بازه قرار بگیرد. کار اصلی رادیاتور آب ماشین، متعادل کردن دمای مایعات درون موتور است.
وظیفه رادیاتور آب ماشین چیست؟
مخزن آب خودرو همان رادیاتور خودروست که بمنظور خنک کردن موتور و قطعات آن طراحی شده است. در واقع رادیاتور را میتوان بعنوان مخزن آبی در نظر گرفت که با انتقال سریع حرارت از آب به هوا کمک میکند که دمای خودرو از حد مجاز بالاتر نرود. از آنجا که موتور خودرو بر پایه سیستم احتراق داخلی سوخت کار میکند، تولید حرارت در آن امری اجتناب ناپذیر است. اگر این حرارت از حدی بالاتر رود خرابی موتور را بهمراه دارد. از طرف دیگر کمبود حرارت نیز برای موتور خودرو آسیب زاست. بهترین دما برای موتور 8 الی 82 درجه سانتیگراد است و اینجاست که رادیاتور کمک میکند، دمای موتور در این بازه قرار بگیرد.
کار اصلی رادیاتور آب ماشین، متعادل کردن دمای مایعات درون موتور است. آب یا مایع خنک کننده با چرخش در سیستم موتور خودرو، گرمای موتور را جذب میکند. با جذب گرمای موتور، آب به سمت رادیاتور فرستاده میشود. رادیاتور با جذب گرما از آب و مایع خنک کننده، دما را به حالت تعادل و نُرمال میرساند و به سمت خودرو میفرستد و این چرخه ادامه دارد.
نکته قابل توجه این است که اگر دمای موتور ماشین شما از حد استاندارد آن بالاتر رود، اصلاً دور از انتظار نیست که قطعات موتور تاب برداشته و تغییر شکل دهند. سوختن واشر سر سیلندر، تاب برداشتن سر سیلندر، ذوب شدت قطعات حساسی همچون شمع و سوپاپ ها و بعضاً آتش گرفتن موتور ماشین، از جمله خسارات احتمالی دیگر است. این مشکلات احتمالی، حکایت از اهمیت بالای رادیاتور و مخزن آب خودرو دارد.
اکثر رادیاتورهای امروزی از آلومینیوم ساخته شده اند، اما در گذشته از مس نیز بعنوان ماده اولیه تولیدی رادیاتورها استفاده می شد. رادیاتور آب ماشین، ساختاری مشبک داشته و برای افزایش سطح تماس آنها با محیط اطراف کانال هایی در آن تعبیه شده است. آب گرم ورودی به رادیاتور وارد کانال های آن شده و در سطح گسترده ای در تماس با محیط اطراف قرار می گیرد. همین موضوع سبب میشود که دمای مایع درون رادیاتور کاهش یابد. بعلاوه پروانه ای نیز با مکش هوا از درون کانال های رادیاتور به هر چه سریع تر خنک شدن آب درون آن کمک میکند.
اجزای تشکیل دهنده رادیاتور ماشین:
1. شبکه رادیاتور:
در قسمت جلو و پشت شبکه رادیاتور، دو فن قرار دارد که هوا را از میان شبکه ها عبور داده و موجب خنک شدن آب رادیاتور میشوند. آب گرمی که از موتور وارد رادیاتور میشود، بواسطه پروانه رادیاتور یا همین دو فن، خنک شده، به محفظه پایین رادیاتور منتقل و دوباره در جریان سیستم خنک کننده قرار می گیرد.
2. محفظه پایین رادیاتور:
این قسمت محل جمع شدن آب سرد شده داخل رادیاتور است. آب سرد بدلیل وزن بیشتری که دارد، در این محفظه جمع شده و در نهایت به لوله انتقال آب به موتور هدایت میشود.
3. لوله یا شلنگ انتقال آب از رادیاتور به موتور:
لوله انتقال آب از رادیاتور به موتور، در پایین ترین قسمت رادیاتور قرار دارد. این لوله آب سرد را در جریان خنک کردن موتور و سیلندر هدایت خواهد کرد.
4. لوله یا شلنگ انتقال آب از موتور به رادیاتور:
آب گرمی که تمام حرارت موتور و سیلندرها را به خود جذب کرده، باید به رادیاتور برگردد. پس این آب گرم، از طریق لوله انتقال آب از موتور به رادیاتور، به محفظه رادیاتور منتقل میشود. بطور کلی شیلنگ های رادیاتور از اجزای حیاتی سیستم خنک کننده موتور خودرو محسوب میشوند. آنها به موتور و رادیاتور ماشین متصل هستند و نقش واسط در انتقال آب را ایفا میکنند. این شیلنگ ها باید مرتباً چک شوند، چون یکی از علل نشتی مایع خنک کننده می باشند که با کم شدن این مایع درون رادیاتور و موتور خودرو، عمل خنک سازی با اختلال مواجه شده و ماشین جوش میآورد و احتمال واشر زدن سر سیلنر بالا میرود.
5. درب رادیاتور:
بعنوان قطعه کوچک اما حساس در سیستم خنک کننده خودرو محسوب میشود. این قطعه مهم شامل 2 سوپاپ می باشد: سوپاپ فشار و سوپاپ خلع. وظیفه درب رادیات جلوگیری از خارج شدن فشار و تبخیر آب و مهمترین عامل خرابی آن زنگ زدگی ناشی از نبود ضد یخ می باشد.
موارد زیر موجب خرابی رادیاتور ماشین میشوند:
- وجود مشکل در اتصالات رادیاتور مانند بست شلنگ ها
- پارگی و یا تَرَک داشتن لوله های انتقال آب
- سوختن فیوز فیوز یا رله فن رادیاتور
- خرابی و از کار افتادن واتر پمپ
- خرابی ترموستات
- سوراخ شدن مخزن آب رادیاتور
کار سیستم خنک کننده خودرو:
کار سیستم خنک کننده جلوگیری از گرم شدن بیش از اندازه موتور و دفع حرارت اضافی آن است. سیستم خنک کننده، موتور را در دمای نُرمال نگه میدارد. گرمائی که توسط سیستم خنک کننده دفع میشود، تقریباً یک سوم گرمائی است که از سوختن مخلوط سوخت و هوا در سیلندرها آزاد میشود. در نتیجه سوختن مخلوط سوخت و هوا در سیلندرها، دمایی در حدود 2000 درجه سانتیگراد ایجاد میشود. بنابراین اجزای موتور بشدت داغ میشوند. از طرفی دمای جداره سیلندرها نباید از حدود 250 درجه یانتیگراد بالاتر رود. هرگاه دما از این حد تجاوز کند، روغن موتور تجزیه شده و خاصیت روغنکاری خود را از دست میدهد. سایر قطعات موتور هم آسیب میبیند. این کار سیستم خنک کننده خودروست که دمای آب را متعادل کند.
کار اصلی سیستم خنک کننده، نرمال نگه داشتن دمای کاری موتور است. دمای کاری نرمال، دمائی است که موتور بهترین راندمان کاری خود را دارد. برخلاف تصور عامه که سرد کار کردن موتور را امری مطلوب میدانند، باید بدانید که سرما موجب افزایش مصرف سوخت، سایش قطعات موتور و پایین آمدن راندمان موتور میشود. با گرم تر شدن موتور، روغن خاصیت روانکاری بیشتری یافته و احتراق ها بهتر صورت میگیرد. موتور نرمتر کار کرده و راندمان آن بالا میرود.
جوش آوردن رایج ترین مشکل رادیاتور آب خودرو:
جوش آوردن یکی از مشکلات رایج این قطعه از سیستم خنک کننده خودروست که بیشتر گریبانگیر خودروهای مدل پایین میشود. از عمده دلایل جوش آوردن رادیات میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
دلیل اول: استفاده از مایع خنک کننده نامناسب
به هیچ عنوان از آب لوله کشی برای پُر کردن مخزن رادیاتور خودرو استفاده نکنید. استفاده از آب رادیاتور مخصوص که باید از فروشگاههای لوازم یدکی تهیه کنید و یا آب جوشیده سرده شده یا آب مقطر، بهترین موارد برای پُر کردن مخزن رادیاتور هستند. نکته کلیدی که در خصوص رادیاتور وجود دارد، توجه کردن به آبی است که درون آن ریخته میشود. آب درون رادیاتور، مایعی است که انتقال دهنده سریع حرارت بوده و در ساده ترین حالت ممکن، گرمای درون موتور را جذب میکند. ناخالصی و املاح موجود در این آب سبب ایجاد خوردگی در مسیرهای گردش آن شده و خرابی موتور و رادیاتور را بهمراه دارد.
دلیل دوم: خرابی پمپ آب
واتر پمپ یا پمپ آب، وظیفه به گردش در آوردن مایع خنک کننده را دارد و این گردش سبب خنک شدن موتور خودرو میشود. هرگونه خرابی در فعالیت واتر پمپ باعث میشود ماشین جوش بیاورد.
دلیل سوم: فن رادیاتور
مهمترین بخش رادیاتور فن آن است. اگر به هر علتی این فن از حرکت بایستد، دمای آب موتور خودرو بالا میرود و خیلی زود جوش میآورد. پیدا کردن مشکل فن رادیاتور، کار باطریساز است که اغلب بدلیل فیوز، رله ها، سیم کشی و اتصالات برقی آن است.
دلیل چهارم: ترموستات خراب
دمای خودرو توسط ترموستات تنظیم میشود. ترموستات با اندازه گیری دمای موتور این تنظیمات را انجام میدهد و در صورت خرابی، این تنظیمات خیلی سریع بهم میخورند. ترموستات قدیمی و معیوب میتواند یکی از علت های جوش آوردن ماشین باشد.
نکته: اصلی ترین دلایل جوش آوردن ماشین مربوط به سیستم خنک کننده و در راس آنها، رادیاتور میباشد که با بررسی مداوم آن و همچنین سایر قطعات برقی الکترونیکی، میتوان از بروز این اتفاق و خسارات احتمالی بعدی مانند سوختن واشر سر سیلندر جلوگیری کرد.
در زمان جوش آوردن ماشین، چکار کنیم؟
زمانیکه ماشین جوش میآورد، نباید خودرو را به هیچ عنوان خاموش کرد. بهترین کار در این حالت، بالا زدن کاپوت، ریختن آب روی رادیات، روشن کردن بخاری و گذاشتن آن روی درجه آخر است. زمانیکه ماشین جوش میآورد، چون رینگ پیستون ها خیلی داغ هستند، خاموش کردن ماشین باعث چسبیدن رینگ ها به شیار داخل پیستون شده و در اصطلاح موتور جام یا قفل میکند. از طرفی با خاموش کردن ماشین، موتور دیرتر سرد میشود و احتمال واشر زدن و آب روغن قاطی کردن بعلت دمای بالای سر سیلندر وجود دارد. اگر در این حالت آب همراه نداشتید، هر چند ثانیه یکبار ماشین را خاموش و روشن کنید تا رینگ پیستون نچسبد و بمرور موتور سرد شود.
عمر مفید رادیاتور آب خودرو چقدر است؟
عمر مفید رادیات در خوشبیانه ترین حالت برای خودروهای ساخت داخل 2 سال است و بعد از این مدت باید تعویض شود. اگرچه بیرون رادیات ممکن است خوب و سالم بنظر برسد، اما داخل آن بعد از مدتی پُر از رسوب میشود و شبکه رادیاتور ماشین را کور میکند. این شبکه ها باریک هستند و در صورت زیاد بودن رسوبات، بسته خواهند شد و رادیاتور زود جوش میآورد.
تفاوت رادیاتور تک لول و دو لول چیست؟
این تفاوت در قطر لوله های رادیاتور و خنک کاری آن می باشد. رادیاتورهای دولول با توجه به قطر بیشتری که دارند، خنک کاری بهتری نسبت به رادیاتورهای تک لول دارند و تنها تفاوت آنها همین مورد است.
نکته مهم 1: ضد یخ بخاطر داشتن خاصیت ضد زنگ زدگی که دارد به طولانی شدن عمر قطعات خودور مانند سیلندر، سر سیلندر، شیلنگ ها، واتر پمپ، رادیات و درب رادیات کمک میکند. سازندگان ضد یخ خا درصد مخلوط شوندگی آنها با آب مقطر را روی محصولات خود ردج میکنند. بهترین ترکیب، ترکیب 50/50 میباشد. یعنی اگر حجم کلی مایع خنک کننده در ماشین شما 6 لیتر باشد، 3 لیتر ضد یخ و 3 لیتر آب رادیاتور یا آب مقطر بهترین ترکیب میباشد.
نکته مهم 2: در صورت گرفتگی رادیاتور ماشین، از سیخ زدن آن پرهیز کنید. سیخ زدن اصطلاحی است که رادیاتور سازها زمانیکه رادیات رسوب میگیرد بکار میبرند. سیخ زدن کاری موقتی برای رفع مسدودی و جلوگیری از جوش آوردن خودروست که راهکار اصلی در این موارد تعویض رادیاتورست.
نکته مهم 3: در صورت سوراخ شدن و داشتن نشتی رادیاتور، از ریختن زردچوبه به داخل آن خودداری کنید. اینکار شاید بصورت موقت از نشتی آب رادیات جلوگیری کند اما ضرر آن از فایده اش بیشتر است.
علائم جرم گرفتن رادیاتور
جرم گرفتن اتفاقیست که بر اثر کارکرد و بمرور زمان برای رادیاتور خودرو میافتد و غیر قابل اجتناب است، اما دانستن علائم و راههای پیشگیری از آن میتواند باعث بالا رفتن عمر مفید رادیات، واتر پمپ، سرسیلندر و ... شود. از اصلی ترین علائم جرم گرفتن رادیات خودرو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بالا رفتن زود به زود آمپر دمای آب
- زود پُر شدن رادیاتور ماشین نسبت به قبل
- هوا گرفتن مجاری خروجی رادیاتور
پیشگیری از جرم گرفتن رادیاتور خودرو
استفاده کردن از آب مخصوص رادیاتور: استفاده از آب لوله کشی و آب معدنی بعلت وجود املاحی همچون آهن ، منیزیم، مس و ... میتواند بمرور باعث رسوب در دیواره های رادیاتور و شیلنگ ها و موتور خودرو شود. آب رادیاتور آبی تصفیه شده از کلیه این املاح است و بهمین دلیل جرم نمی بندد. در آب رادیات، اتیلن و پروپیلن گلیکول که در ضد یخ خا استفاده میشود، وجود دارد.
استفاده از ضد یخ: برای کارکرد بهتر و جلوگیری از زنگار و رسوب در سیستم خنک کننده و قطعات موتور و بالا رفتن عمر آنها، توصیه میکنیم که در تمام فصول سال از ضد یخ در رادیاتور خودروی خود استفاده کنید. ضد یخ مانع از لجن بستن رادیاتور و درب آن که تقریباً باعث یک سوم خرابی های موتور است، میشود.
هوا گرفتن از علل اصلی اختلال در سیستم خنک کننده خودرو
از علل شایع و اصلی اختلال و سر منشا خرابی های رادیات و موتور خودرو، هوا گرفتن رادیاتور است که در ادامه به مهمترین دلایل آن اشاره میکنیم.
- کم شدن آب رادیاتور و بخار شدن آن
- نشت آب از قسمت های مختلف رادیاتور و شیلنگ ها
- باز کردن درب رادیاتور در دمای بالا
- پارگی لوله ها و شُل بودن درب رادیاتور
چند نکته درباره هواگرفتن رادیاتور
در صورت باد کردن شیلنگ های آب، مشکل از واشر سر سیلندر است. هواگرفتن رادیاتور بدون باد کردن شیلنگ ها، نشتی در اتصالات سیستم خنک کننده را نشان میدهد. تعمیرات سیستم خنک کننده مثل ترموستات که سبب خالی شدن مایعات درون رادیات میشود نیز سبب ورود هوا به سیستم میشود. بعد از هربار هواگیری، حتماً ضدیخ به رادیاتور اضافه کنید.
آموزش اصولی هواگیری رادیاتور ماشین
- موتور خودرو باید خاموش و سرد باشد تا آب موجود در لوله ها موجب سوختگی دست و صورت نشود.
- پیچ خروجی هوا را پیدا کنید. برای پیدا کردن این پیچ به مسیر لوله هایی که بین موتور و رادیاتور کشیده شده اند، توجه کنید.
- خودرو را روشن کنید و قبل از اینکه موتور به دمای بالا برسد، پیچ خروجی هوا را باز کنید.
- آب رادیاتور را داخل رادیاتور بریزید و اینکار را تا زمانی ادامه بدهید که آب بصورت یکدست و بدون ریپ زدن از پیچ خروجی خارج شود. تا زمانیکه آب مقطع و با صدا، از خروجی خارج شود، هوا وجود دارد و باید ریختن آب داخل رادیاتور را ادامه دهید تا آب خروجی با نظم و یکدست از پیچ هواگیری خارج شود.
- پس از اینکه مطوئن شدید آب خروجی یکدست شده و هوایی در آن وجود ندارد، پیچ ها را محکم و بصورت صحیح ببندید و از آب بندی شدن آنها مطمئن شوید. در این مرحله اضافه کردن ضد یخ را فراموش نکنید.